DI TÍCH CẤP TỈNH CHÙA HƯNG KHÁNH - XÃ ĐỒNG TÂM

Chùa Hưng Khánh – Thôn Giâm Me, xã Đồng Tâm, huyện Ninh Giang, tỉnh Hải Dương được xây dựng từ thời Lê Trung Hưng (TK XVII) (cách chùa hiện nay khoảng 30m về phía nam). Trải qua thời gian, chùa bị hư hại. Theo tấm bia Hậu thần Phật ký (Bia ghi việc hậu Phật) năm Minh Mệnh thứ 20 (1839), nhân dân trùng tu lại ngôi chùa trên nền đất cũ theo kiểu chữ “Đinh” (J), gồm 3 gian tiền đường và 1 gian thượng điện, chất liệu bằng gỗ tứ thiết, xây bít đốc bổ trụ. Năm Duy Tân thứ 7 (1913), nhân dân địa phương phát tâm công đức trùng tu lại tòa tiền đường. Năm 1949, chùa được chuyển về vị trí hiện nay gồm 3 gian tiền đường, 1 gian thượng điện, có 2 cổng, 1 cổng chính phía tây nam và 1 cổng phụ ở phía tây. Phía sau chùa có sân lát gạch đỏ và 5 gian nhà tổ. Năm 2012, di tích được trùng tu lại tòa tiền đường nhưng vẫn giữa được kết cấu và kiến trúc của công trình xưa, đồng thời xây dựng thêm gian nhà sắp lễ phía bên trái gian tiền đường. Năm 2016, nhân dân địa phương công đức xây giếng chùa, tường bao bảo vệ phía sau di tích.

 

Tuy trải qua biến động của lịch sử và qua một số lần trùng tu vào thời Nguyễn nhưng di tích cơ bản vẫn giữ được kiểu dáng kiến trúc ban đầu khá nguyên vẹn, hệ thống cột, vì kèo bằng gỗ tứ thiết, mái lợp ngói mũi... Vì vậy, di tích giúp chúng ta hiểu thêm về kiến trúc cổ truyền Việt Nam. Hệ thống tượng Phật tại chùa phong phú gồm 53 pho tượng cổ có niên đại thời Nguyễn (TK19). Các pho tượng chủ yếu có chất liệu bằng gỗ, có 2 pho tượng bằng đồng đây là những di sản văn hóa vật thể quý giá cần được bảo tồn cho thế hệ sau.

Hiện nay, chùa có kiến trúc kiểu chữ “Đinh” (J) gồm 3 gian tiền đường và 1 gian thượng điện, mặt tiền quay hướng đông nam. Hệ thống cột, vì kèo bằng gỗ tử thiết, mỏng, tường xây bằng gạch chỉ.

Tòa tiền đường 3 gian, dài 7,05m, rộng 5,42m xây bít đốc bổ trụ, mái lợp ngói mũi, hai hồi trước và sau có trụ đèn vuông. Bờ nóc đắp nổi hoa văn chữ triện nối tiếp nhau, ở giữa khắc 3 chữ Hán “Hưng Khánh tự”- Chùa Hưng Khánh. Hai đầu hồi có hai “kìm” nóc, đuôi cuộn tròn vắt trên hồi đấu. Bờ cánh được xây nhô cao 3 trụ đấu.

Hệ thống cửa bằng gỗ lim gồm 3 bộ tạo kiểu ván bưng, một bộ ở gian giữa và 2 bộ ở gian bên, nối các bộ cửa là tường xây. Hệ thống vì kèo gồm 2 vì kiểu “kẻ chuyền chồng chóp”, bào trơn đóng bén, không chạm khắc hoa văn. Nối giữa hai hàng cột là các thanh xà và các câu đầu.

Tòa thượng điện gồm 1 gian có chiều dài 4,47m, rộng 2,54m, chất liệu khung vì bằng gỗ tứ thiết, các vì kèo chính kiểu “kẻ chuyền chồng chóp” không chạm họa tiết hoa văn, tường hồi bít đốc, mái lợp ngói mũi.

Do thời gian, chiến tranh và sự biến động của lịch sử, chùa Hưng Khánh hiện nay là nơi tập trung tượng Phật của 3 ngôi chùa; chùa Hưng Khánh (chùa Giâm), chùa Thanh Long (chùa Me) và chùa Trong (đã bị phá dỡ) trên nền đất di tích hiện nay, nên hệ thống tượng có nhiều pho giống nhau điển hình là tượng Thập Điện. Đặc biệt, tất cả các pho tượng đều là tượng cổ, có niên đại thời Nguyễn (TK XIX).

 

* Giá trị lịch sử, văn hóa:

Chùa Hưng Khánh thờ Phật theo thiền phái Đại Thừa, một tôn giáo được hầu hết nhân dân Việt Nam tôn thờ. Di tích không những là nơi sinh hoạt tôn giáo của nhân dân địa phương mà còn là nơi giáo dục truyền thống cho các thế hệ lòng hướng thiện, tình yêu quê hương đất nước. Trong thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp, di tích là địa điểm an toàn để lực lượng du kích xã họp bàn, che giấu cán bộ cách mạng dưới sự truy lùng của giặc. Vì vậy, di tích có giá trị lịch sử, văn hóa rất lớn với nhân dân địa phương.

Từ những giá trị lịch sử, văn hóa lớn đó, chùa Hưng Khánh đã được UBND tỉnh Hải Dương xếp hạng di tích cấp tỉnh năm 2022 theo quyết định số 3506/QĐ-UBND, ngày 21/12/2022.